اثربخشی برنامه توانمند سازی روانی اجتماعی برعوامل خطرساز و حفاظت کننده مصرف مواد و کاهش رفتارهای پرخطرمیان نوجوانان درمعرض خطر

رفتارهای پرخطر ازجمله مصرف و سوء مصرف مواد در نوجوانان یکی از بحرانی ترین مسایل پیشروی کشورهای امروزی است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی برنامه توانمند سازی روانی – اجتماعی بر عوامل خطرساز و حافظت کننده مصرف مواد و کاهش رفتارهای پرخطر در نوجوانان در معرض خطر صورت گرفت. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه ی دانش آموزان پسر سال اول مقطع متوسطه در مدارس دولتی شهر سنندج تشکیل می دادند، که در سال تحصیلی 91-90 مشغول به تحصیل بودند. نمونه ی مورد نظر در این پژوهش 30 نفر از دانش آموزان پسر سال اول متوسطه بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند در دو گروه آزمایش (15 n=) و کنترل (15 n=) قرار گرفتند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه عوامل خطرساز و حفاظت کننده مصرف مواد، پرسشنامه رفتارهای پرخطر، پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ و پرسشنامه سلامت روان شناختی گردآوری شد که از روایی و پایایی خوبی برخوردار است. روش تحقیق به صورت نیمه آزمایشی بود. از آزمون آماری تحلیل کواریانس و ضریب همبستگی پیر سون برای آزمون تایید یا رد فرضیه های پژوهش استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده های پژوهش نشان داد که برنامه توانمند سازی روانی – اجتماعی بر افزایش نگرش منفی نسبت به مصرف مواد، مهارت های خود کنترلی و مهارت های اجتماعی به عنوان (عوامل حفاظت کننده مصرف مواد) و افزایش عزت نفس و سلامت روان شناختی و کاهش رفتارهای خشونت آمیز، مصرف یک ماه گذشته سیگار و قلیان و تمایل به مصرف یک ماه گذشته هرگونه مواد مخدر در نوجوانان در معرض خطر تأثیر معناداری دارد. اما تأثیر معناداری بر کاهش مصرف یک ماه گذشته مشروبات الکلی و رفتارهای جنسی نداشت. این یافته ها ضمن تایید اثر بخشی برنامه توانمند سازی روانی – اجتماعی به درک مکانیزم عمل این برنامه نیز کمک می کند. در نتیجه شواهد خوبی در حمایت از رویکردهای توانند سازی روانی- اجتماعی برای پیشگیری از مصرف مواد و کاهش رفتارهای پرخطر فراهم می کند.